In november 2023 vinden na de val van kabinet Rutte IV nieuwe verkiezingen plaats voor de Tweede Kamer. Dit is een kans voor ambitieus en rechtvaardig beleid voor klimaat en gezondheid. Daarom stelden we een stembusakkoord Klimaat & Gezondheid op en roepen we iedereen, individuen, organisaties en politieke partijen, op zich hierbij aan te sluiten.
Wij committeren ons aan de volgende doelstellingen:
1. Investeer in een groene en eerlijke economie
Voor een duurzame transitie die welzijn en gezondheid baat, is het cruciaal dat de subsidies en belastingvoordelen die we verlenen daaraan bijdragen. De afgelopen jaren heeft onze overheid bezuinigd op onze publieke voorzieningen en publieke subsidies gegeven aan grote vervuilende bedrijven zoals Shell en Tata Steel. Hierdoor zijn de rijken nog rijker geworden en is de ongelijkheid gegroeid. We moeten flink investeren in groene en duurzame banen zodat mensen die nu werken voor een fossiel bedrijf, baanzekerheid hebben voor de toekomst. Overheidssubsidies moeten zorgen voor meer gelijkheid en een betere publieke gezondheid. Grote vervuilende bedrijven die jarenlang hebben geprofiteerd van belastingvoordeel en overheidssubsidies gaan vanaf nu zelf betalen voor verduurzaming. Daarom stellen wij voor:
a. Schaf fossiele subsidies af. En herzie de subsidies op basis van een maatschappelijke toets die klimaat, biodiversiteit, gezondheid en gelijkheid includeert.
b. Investeer in collectieve klimaatoplossingen en coörporaties zodat burgers profiteren van de klimaattransitie
c. Investeer in groene, duurzame en eerlijke banen en zorg voor gratis omscholing voor mensen die voor fossiele bedrijven werken zodat zij baanzekerheid hebben voor de toekomst
d. Implementeer een verbod op fossiele reclames, zoals ook bij de tabaksindustrie en de gokindustrie is gedaan.
2. Bevorder duurzaam en eerlijk woon- en energiebeleid.
Een leefbare woning is een mensenrecht. Energiearmoede en gebrek aan isolatie hebben invloed op de leefbaarheid van woningen in Nederland en zorgen voor meer ziektelast en sterfte op de warmste en koudste dagen van het jaar. We kunnen energie een publiek goed maken. Dit draagt bij aan eigenaarschap en medezeggenschap in de energietransitie, en aan een eerlijke verdeling en toegankelijkheid van energie. Daarom stellen wij voor:
a. Een landelijk isolatieplan waarbij woningen leefbaarder en energiezuiniger gemaakt worden. Hierin wordt wetgeving gemaakt om woningcorporaties en pandeigenaren te dwingen deze stappen te ondernemen.
b. Maak lokaal eigenaarschap van duurzame energie het uitgangspunt. De (door)ontwikkeling van energiecoöperaties wordt gefaciliteerd en ondersteund.
c. Optimaliseer het gebruik van huidige woningen door een woonplicht in te voeren, waardoor de uitstoot ten gevolge van nieuwbouw verminderd kan worden.
3. Realiseer beleidsmaatregelen ter bevordering van biodiversiteit.
Onze natuur is belangrijk. Biodiversiteit levert ons tal van ecologische, economische en sociale voordelen. Ecologisch gezien draagt het bij aan het functioneren van ecosystemen, economisch gezien vormt biodiversiteit de basis voor sectoren zoals landbouw, visserij en toerisme. Sociaal gezien speelt het een rol in gezondheid en welzijn. Klimaatverandering en de biodiversiteitscrisis zijn verstrengeld. Het snelle verlies aan biodiversiteit heeft gevolgen voor onze maatschappij, ons voedsel en uiteindelijk onze gezondheid. Daarom stellen wij voor: Maak natuurbeleid dat biodiversiteit beschermt en vergroot. Dit kan in verschillende gebieden: van duinen, steden tot platteland, ondere andere door:
a. Het opzetten en beheren van beschermde gebieden, zoals nationale parken en natuurreservaten.
b. Het maken van beleid dat duurzaam landgebruik (zoals agro-ecologie en herbebossing) bevordert, en daarbij het behoud van biodiversiteit op het platteland bevordert.
c. Het bijdragen aan internationale samenwerking en handhaving
d. Het creëren van financiële prikkels voor natuurbehoud (zoals subsidies voor duurzame landbouwpraktijken of ecotoerisme) en belastingen op schadelijke activiteiten.
4. Zet in op voedselsystemen die eerlijk zijn voor de boer, gezondheid bevorderen en het milieu en klimaat beschermen.
De intensieve veehouderij en overbemesting vormen geen toekomstbestendig beleid: door de methaan- en stikstofuitstoot zetten zij klimaat, natuur en boeren onder druk, zonder de boeren bestaanszekerheid te bieden; door de grote hoeveelheid vee dicht op elkaar verhoogt deze industrie de kans op het ontstaan van nieuwe infectieziekten. Het herindelen van ons voedselsysteem naar een biodynamisch model geeft de boer een eerlijk en houdbaar toekomstperspectief, zorgt voor een landbouw in evenwicht met de natuur. Daarom stellen wij voor:
a. Biedt de boeren perspectief en help hen over te stappen naar een bio-dynamisch model.
b. Houd de stikstofdoelen voor 2030 in stand en maak hier beleid op. Voor het terugdringen van stikstof ligt de nadruk op grootgebruikers.
c. Stimuleer gezonde en daarmee duurzame keuzes, door de BTW op groente en fruit naar 0% te brengen.
5. Verwezenlijk duurzaam, toegankelijk en daarmee gezondheidbevorderende mobiliteit.
In verschillende regio’s is een groot deel van het openbaar vervoer (OV) wegbezuinigd en tegelijkertijd groeit het aantal vluchten met privéjets en reizen met cruiseschepen. Toegankelijk, betaalbaar OV en (inter)nationaal treinverkeer dragen bij aan de klimaatdoelen, verminderen luchtvervuiling en verbeteren daarmee gezondheid. Inzetten op niet-gemotoriseerde mobiliteit en transport (fietsen, lopen etc.) bevordert gezondheid en tevens milieu. Daarom stellen wij voor:
a. Stimuleer en bevorder niet-gemotoriseerd transport, onder andere door wandelroutes en fietspaden te onderhouden en verbeteren, en groenvoorzieningen in stedelijke en natuurgebieden uit te breiden en te onderhouden. Maak deze toegankelijk door voldoende rustplekken en goed onderhoud.
b. Zet in op minder fijnmazig, en meer toegankelijk en betaalbaar Nationaal Openbaar Vervoer, en betere treinverbindingen binnen Europa.
c. Pak vervuilende sectoren aan: verbied privéjets en korte vliegroutes en ontmoedig cruises.
6. Bescherm ons drinkwater.
Water is kostbaar en publiekelijk goed. Momenteel dreigen tekorten doordat drinkwater wordt gebruikt door zakelijke (groot)verbruikers. Daarnaast is er een groeiend kwaliteitsprobleem. We zien hierdoor nu al gevolgen hiervan op de publieke gezondheid, bijvoorbeeld door PFAS in drinkwater. Door verontreinigende stoffen en verzilting is water soms niet geschikt voor bijvoorbeeld de productie van drinkwater. Bodemdaling en verzilting hebben desastreuze gevolgen voor ons land. Daarom stellen we voor:
a. Stel een rechtvaardig nationaal drinkwaterplan op. Met een drinkwaterplan zorgen we dat water beschikbaar blijft voor mensen, natuur en voedselkwaliteit en gereguleerd wordt voor bedrijven.
b. Prioriteer onderzoek naar gebruik van hemel- en/of afvalwater in de bedrijvensector en stel hogere waterbelasting voor hen in.
c. Voorkom verontreiniging van potentieel drinkwater door aangepast beleid en wetgeving.
7. Bescherm mensenrechten wereldwijd en neem verantwoordelijkheid voor rechtvaardig klimaatbeleid.
De gevolgen van de klimaatcrisis worden het meest gevoeld door mensen in landen die er het minste aan hebben bijgedragen. Deze kwetsbaarheid wordt volgens het IPCC versterkt in landen die koloniale schade hebben geleden: door hun kolonisatie verloren zij infrastructuur, stabiliteit en rijkdom die nodig is voor welvaart en klimaatadaptatie. Nederland heeft net zoals andere rijke landen, in relatieve zin, disproportioneel veel bijgedragen aan de klimaatcrisis via broeikasgasemissies en speelde tevens een rol in het koloniaal verleden. Daarom stellen we voor om:
a. Schulden van kwetsbare landen die onder het IMF vallen, kwijt te schelden, zodat zij kunnen investeren in publieke voorzieningen en zich kunnen aanpassen aan de klimaatcrisis.
b. Bij te dragen en ons uit te spreken voor adaptatie gelden en reparatie gelden (Loss and Damage), en om daarbij ook indirecte schade, zoals gezondheid, als parameter mee te nemen.
c. In te zetten voor (inter)nationaal beleid en regelgeving ter voorkoming van mensenrechtenschendingen en samenwerking op (inter)nationaal gebied met organisaties of landen die mensenrechten schenden verbreken (zoals bijvoorbeeld huidige deal met Libië en Tunesië).
8. Intensiveer het beleid voor een circulaire economie.
Er liggen hectares aan land en zee vol met afval. Walvissen spoelen aan met kilo’s plastic in hun maag. Het continu produceren van (wegwerp)producten is zowel immoreel, als ecologisch en economisch onverantwoord. Een circulaire economie helpt ons beter met grondstoffen en materialen. Daarom stellen we het volgende voor
a. Maak Nederland in 2045 circulair.
b. Een circulaire economie wordt verder gestimuleerd door investeringen en het herzien van wet- en regelgeving.
c. Verbied een ingebouwde veroudering en een recht op reparatie op alle elektronica, kleding en meubels. Bedrijven die spullen verkopen worden verplicht dit recht te eerbiedigen. Om dit te bewerkstelligen komen er regionale banenplannen.
9. Herzie wet en regelgeving om de duurzame transitie te realiseren en burgers hier een stem in te geven.
Tot nu toe zijn in de huidige maatschappij met name de grootverbruikers gediend, en niet de mensen en bedrijven die zich daadwerkelijk inzetten voor een duurzame toekomst. Rechtvaardigheid is in alles het uitgangspunt en groot vervuilers worden gestopt en berecht voor de levens, het leefgebied en klimaat wat ze hebben vernield. Wij stellen daarom voor:
a. Kleine ondernemers en burgers hebben momenteel niet dezelfde rechtspositie als grootverbruikers, daarom dient er een evaluatie komen over het belastingstelsel en wet- en regelgeving op het gebied van de energietransitie.
b. Realiseer een burgerberaad en zet in op democratisering van bedrijven.
10. Bescherm gezondheid en realiseer een duurzame en toegankelijke zorg.
Gezondheid raakt de levens van iedereen en wordt door bovenstaande negen punten beïnvloed. Wanneer mensen ziek worden is het belangrijk dat zij toegang hebben tot ons zorgstelsel. Tevens draagt ons gezondheidssysteem bij aan gezondheidsschade, doordat een aandeel van 7% van de nationale uitstoot van broeikasgassen heeft. Wij stellen daarom voor:
a. Zet in op beleid dat gezondheid bevordert en preventie, zoals de inzet op toegankelijk maken van gezond eten, onderwijs en de aanpak van luchtvervuiling.
b. Stel wet- en regelgeving op om zorgaanbieders te verplichten te verduurzamen, stimuleer duurzame(re) zorg.
c. Laat verduurzaming niet ten koste gaan van toegankelijkheid van zorg. Mensen die onder de armoedegrens leven, daklozen en ongedocumenteerden hebben recht op zorg, ook als zij geen zorgverzekering hebben of het eigen risico niet kunnen betalen. Hieronder valt ook het recht op bijvoorbeeld tandzorg.
